Natuur & Milieu hield zich in 2015 bezig met de vraag hoe we verspilling terugdringen en de kringloop van grondstoffen sluiten. De aandacht hiervoor uit zich soms in schijnbaar kleine dingen. Zo kwamen we rond de kerst in het nieuws met het verbod op gratis plastic tasjes, en nog eens met het gebruik van wensballonnen. Eerder in het jaar spraken we onze steun uit voor het besluit van staatssecretaris Mansveld om het statiegeld op grotere PET-flessen te handhaven. “Een retourpremiesysteem bevordert het hergebruik van afval op een hartstikke goede manier en appelleert aan onze koopmansgeest.” Zo luidde ons commentaar in de media.
De aarde biedt een schat aan grondstoffen en mineralen. Grondstoffen die we nodig hebben voor ons voedsel, voor energie, materialen en producten. Op dit moment legt onze vraag naar grondstoffen een te groot beslag op de aarde. Daarom willen we samen een systeem creëren waarin grondstoffen duurzaam worden ingezet. Zo blijven we binnen de draagkracht van de aarde. Om het thema Grondstoffen beter te verankeren in de werkzaamheden van Natuur & Milieu, hebben we het aangewezen als vierde kernthema waar we ons op profileren. De drie projecten hieronder zijn de aanzet voor een groter aantal projecten dat in 2016 van start gaat.
Grondstoffenprojecten in 2015
Grondstoffenvisie
Wat houdt het project in?
In de afgelopen 100 jaar zijn we steeds meer grondstoffen gaan gebruiken. We halen bijvoorbeeld 27 keer zoveel mineralen uit de bodem dan aan het begin van de 20e eeuw. Op dit moment legt onze vraag naar grondstoffen een te groot beslag op de aarde. Daarom willen we samen met bedrijven, overheden en consumenten een systeem creëren waarin grondstoffen duurzaam worden ingezet. Een systeem gebaseerd op de uitgangspunten van de circulaire economie. Zo blijven we binnen de draagkracht van de aarde. In 2015 heeft Natuur & Milieu een strategische visie opgesteld op grondstoffen, waarin de aandachtsgebieden van het grondstoffendossier zijn uitgewerkt in vijf pijlers.
Resultaat
De strategie is besproken tijdens een interactieve sessie met de relevante stakeholders van overheden, brancheorganisaties en bedrijven, per pijler. De resultaten zijn verwerkt en de eindresultaten zijn vastgelegd in een factsheet. In 2015 zijn diverse projecten uitgevoerd om invulling te geven aan de pijlers van de grondstoffenvisie, waarvan Product blijft product en deelname aan de Commissie Corbey over biomassa de twee grootste waren.
In 2016
Bouwen we het thema grondstoffen verder uit met meer deelprojecten, onder andere op het vlak van statiegeld, circulaire economie en de repareerbaarheid van producten.
Product blijft Product
Wat houdt het project in?
Het doel van het het programma 'Product blijft Product' is productbenutting te vergroten, door middel van hergebruik, delen en reparatie. In 2015 hebben we een landelijke coalitie opgebouwd van gemeenten, het ministerie van IenM en andere belanghebbenden (o.a. NVRD, BKN, Repair Cafés, G32 gemeenten, Milieu Centraal). De coalitie zet in op systeemverandering en een transitie naar een economie waarin delen, hergebruik en reparatie voorrang krijgen. Hiervoor zijn interventies nodig op Europees, nationaal en lokaal niveau.
Resultaat
In 2015 lag de focus op lokaal niveau. Er is een inventarisatie gedaan naar best practices. De resultaten zijn samengevat in een document en worden verspreid onder de doelgroep door onze samenwerkingspartners. Ook onderzochten we wanneer repareren wel en niet gewenst is vanuit milieu-oogpunt en keken we naar de de milieu-impact van delen, hergebruik en repareren. Daarnaast ontwikkelden we een aanpak voor lokale overheden om de lokale systemen te optimaliseren en hergebruik, delen en reparatie beter vorm te geven. Deze aanpak wordt in 2016 toegepast bij een aantal pilotgemeenten. Het is de intentie van de coalitie om het vervolgens landelijk uit te rollen. Tot slot deden we onderzoek onder Repair Cafés over de repareerbaarheid van producten, waaruit blijkt dat apparaten steeds moeilijker te repareren zijn en dat door het productontwerp reparatie wordt bemoeilijkt.
In 2016
Naast de gemeentelijke pilots, zal Natuur & Milieu in 2016 nog meer ondernemen. Zo zullen we met Stichting Repair Café de problematiek rond reparatie nader onderzoeken en inventariseren welke merken/apparaten slecht scoren op reparatie. Daarnaast zal Natuur & Milieu in 2016 een meldpunt lanceren voor consumenten voor slecht te repareren apparaten.
Biomassa
Wat houdt het project in?
In de biobased economie vervangen hernieuwbare grondstoffen de huidige fossiele brandstoffen. Dat wil niet zeggen dat een biobased product per definitie de duurzaamste keuze is. Er is eenvoudigweg niet genoeg duurzame biomassa om te voorzien in de behoeftes van de chemie, voor materialen, brandstoffen en energie. Zeker niet als we concurrentie met voedselvoorziening willen voorkomen en de biodiversiteit willen beschermen. Toch kijken al deze sectoren naar groene grondstoffen (biomassa) om te verduurzamen. Omdat er niet genoeg is, is het van groot belang de juiste keuzes te maken bij het verder vormgeven van de bio-based economie.In 2015 heeft Natuur & Milieu deelgenomen aan de Commissie Duurzaamheidsvraagstukken Biomassa (Commissie Corbey). Een multistakeholdercommissie met als taak de regering gevraagd en ongevraagd te adviseren over duurzaamheid bij de productie en gebruik van biomassa.
Resultaat
In 2015 heeft de commissie een visie voor een duurzame biomassa ontwikkeld. Door onze deelname aan de commissie zijn belangrijke onderwerpen goed in de visie naar voren gekomen, zoals het opnemen van bodemvruchtbaarheid in de cascadering, de beperkte beschikbaarheid van duurzame biomassa, de schadelijke effecten van kunstmest op de lange termijn en de noodzaak voor een eiwittransitie in menselijke consumptiepatronen. Het is helaas niet gelukt om de inzet van voedselgewassen als ongewenst te bestempelen. De verschillen van mening in de commissie waren hiervoor te groot.
In 2016
Blijft Natuur & Milieu zich actief uitspreken in het debat omtrent de biobased economy, om ervoor te zorgen dat de juiste keuzes op tafel blijven.